Jest stosunkowo częstą chorobą (u ok. 2-3% rasy białej), a jej przyczyny są bardzo złożone. Poza uwarunkowaniem genetycznym odgrywają tu rolę przewlekłe, utajone zakażenia bakteryjne czy wirusowe oraz wiele zjawisk immunologicznych, cytologicznych i naczyniowych.
Początek choroby (często w wieku szkolnym) może być poprzedzony anginą lub inną chorobą infekcyjną. Pierwszymi wykwitami są czerwone grudki przykryte srebrzystymi łuskami, potem występują coraz większe wykwity (płaskie nacieki), często ustępujące w środku, przez co powstają postacie festonowate. Dla początkowych zmian charakterystyczna jest skłonność do zajmowania wyprostnych powierzchni, co potem zanika, wraz z uogólnieniem się wykwitów, oraz twarzy i głowy owłosionej (samo owłosienie jest prawidłowe).
Histologicznie choroba charakteryzuje się nieprawidłowym różnicowaniem się keratynocytów i nadmierną proliferacją z odczynem zapalnym zarówno limfocytów, jak i wielojądrowych leukocytów oraz poszerzeniem naczyń powierzchownych skóry. Badania nad wrodzonym podłożem choroby utrudnia jej genetyczna heterogenność. Dotychczas nie odkryto genu odpowiedzialnego za łuszczycę. Istotne są również czynniki środowiskowe, np. zakażenie.
Klinicznie łuszczyca charakteryzuje się zmiennością objawów i trudnym do przewidzenia przebiegiem. Zmiany skórne mogą występować okresowo, ulegać samoistnej remisji lub utrzymywać się przez całe życic. Choroba ma w zasadzie charakter przewlekły, ale może dochodzić do nagłych zaostrzeń, a nawet (rzadko) do stanów zagrożenia życia. Chorzy czują się na ogół dobrze, mogą jednak odczuwać dyskomfort psychiczny i wyobcowanie. Nasilenie łuszczycy ma związek z ilością spożywanego alkoholu.
Do najczęściej wymienianych faktorów prowokujących łuszczycowe reakcje skórne należą:
* Infekcje:
1. Bakteryjne infekcje górnych dróg oddechowych spowodowane paciorkowcem np. angina ropna.
2. Niewyleczone ogniska zapalne – migdałki podniebienne, próchnica, zapalenia dróg moczowych.
3. Infekcje wirusowe u dzieci (ospa wietrzna, różyczka, odra) i u dorosłych (półpasiec).
4. Infekcje spowodowane drożdżakami – szczególnie u osób z nadwagą posiadających uwarunkowania genetyczne do rozwoju łuszczycy.
5. Schorzenia internistyczne zmieniające procesy przemiany materii– np. cukrzyca typu 2 u osób w zaawansowanym wieku lub dna moczanowa.
* Mechaniczne uszkodzenia lub długotrwałe podrażnienia skóry:
1. Zadrapania, rany, blizny chirurgiczne, oparzenia (słoneczne, wrzątkiem, substancjami drażniącymi), jak i ukłucia po szczepieniach, powodują pojawienie się zmian łuszczycowych dokładnie w miejscach urazu – zjawisko to nazywamy fenomenem Koebnera.
2. Długotrwały ucisk powodowany np. paskiem od zegarka czy ubrania oraz w miejscach szczególnie narażonych na urazy – łokcie, kolana, dłonie, stopy.
* Lekarstwa i alkohol
1. Przyjmowanie leków beta-blokujących u pacjentów z nadciśnieniem, soli litu w leczeniu depresji, leków antymalarycznych oraz odstawienie lub redukcja leków kortykosteroidowych.
2. Interferon – może zaostrzyć przebieg
3. Hormony – choroba często pojawia się w okresie dojrzewania lub przekwitania, kiedy dochodzi do znaczących zmian w gospodarce hormonalnej organizmu.
4. Regularne nadużywanie alkoholu powoduje pojawienie się ciężkich form łuszczycy.
* Stres, silne wstrząsy psychiczne.
1. Około 30% pacjentów twierdzi, że stres był u nich przyczyną manifestacji choroby.
Dla znacznej grupy chorych, jest on czynnikiem zaostrzającym objawy.
U wielu pacjentów alkohol, nadwaga, niedobór snu, nikotyna, nieodpowiednie kosmetyki, ciasne, niewygodne ubranie z syntetycznych materiałów, uniemożliwiające skórze oddychanie lub nadmierna higiena, powodują zaostrzenie się objawów chorobowych. Również źle przeprowadzona, zbyt agresywna terapia może spowodować pogorszenie stanu skóry.
Typy łuszczycy
* Łuszczyca zwykła (psoriasis vulgaris)
* Łuszczyca zadawniona (psoriasis inveterata)
* Łuszczyca brodawkująca (psoriasis verrucosa)
* Łuszczyca wysiękowa (psoriasis exsudativa)
* Łuszczyca brudźcowa (psoriasis rupioides)
* Łuszczyca kropelkowata, grudkowa (psoriasis guttata) - to wysiewna posiać łuszczycy o nagłym początku w postaci czerwonych, drobnych (w kształcie kropli), łuszczących się wykwitów, rozsianych na tułowiu i na kończynach bez zaznaczonej tendencji do zajmowania ich powierzchni wyprostnych. Wysiew wykwitów może poprzedzać paciorkowcowe zakażenie gardła. Częściej występuje u dzieci i młodych osób dorosłych.
* Łuszczyca plackowata - zmiany skórne są rozmieszczone symetrycznie na powierzchniach wyprostnych. Blaszki łuszczycowe wyraźnie odgraniczają się od otoczenia, pokryte są parakeratotycznymi łuskami, które łatwo można zeskrobać. Często zmiany występują również w fałdach skórnych, np. pod piersiami i w pachwinach.
* Łuszczyca stawowa (psoriasis arthropatica)
- typu dystalnego
- typu reumatoidalnego
- typu zniekształcającego
* Łuszczyca krostkowa (psoriasis pustulosa)
- dłoni i stóp (psoriasis pustulosa palmoplataris)
- uogólniona von Zumbusha (psoriasis pustulosa generalisata von Zumbush)
- acrodermatosis continua Hallopeau
* Krostkowica dłoni i stóp (pustulosis palmoplantaris)
* Łuszczyca uogólniona, erytrodermia łuszczycowa (erythrodermia psoriatica) - może być stanem zagrażającym życiu. Na początku choroby pojawiają się typowe zmiany łuszczycowe, które później się zlewają i często trudno jest je odróżnić od innych postaci erytrodermii.
Niekiedy łuszczyca bywa mylona z atopowym zapaleniem skóry.